In 2019 komt de Healy, ontwikkeld in Duitsland, op de markt. Het kleine apparaat kan je vastmaken aan je trui of gewoon vasthouden, waarna het frequenties via een zogeheten kwantumsensor naar je lichaam zou sturen. Zowel producent als gebruikers beweren dat het helpt tegen allerlei klachten zoals chronische pijn, fibromyalgie (een aandoening waarbij je chronisch last hebt van spierpijn, maar ook andere klachten als vermoeidheid, red.), slaapstoornissen, angst en depressie.

Toch is daar geen wetenschappelijk bewijs voor. Meer nog, een in Nederland uitgevoerd onderzoek door een professor bio-elektronica toont aan dat er in het toestel weinig meer zit dan een transistor, iets wat in nagenoeg elk elektronisch apparaat zit.

In 2021 oordeelden de Reclame Code Commissie en het College van Beroep in Nederland dat de gezondheidsclaims die het bedrijf maakt misleidend zijn. Twee jaar later is er zowel in België als in Nederland zo goed als niets veranderd, blijkt uit onderzoek van VRT NWS en het Nederlandse Pointer.

BEKIJK - Doet de Healy wat verkopers je beloven? En mag het wel verkocht worden?

Volgens de producent van het toestel, de firma Healy World, zijn er zo’n 17.000 toestellen verkocht in België en Nederland, aan een prijs die schommelt tussen de 500 en 4.000 euro. Volgens het bedrijf zijn er ook ongeveer 18.000 verkooppartners en klanten bij ons en onze noorderburen. Cijfers die we niet kunnen bevestigen. Verkopers en klanten worden samengenomen, omdat klanten ook zelf verkoper kunnen worden na aankoop van een Healy.

Wel vonden we ongeveer 80 verkooppunten terug op het internet. Ook op sociale media en tweedehandssites wordt vaak reclame gemaakt voor het toestel.

Er is dus geen wetenschappelijke onderbouwing voor de medische claims. Waarom hebben sommige gebruikers dan toch het gevoel dat het werkt? "Het zou voor sommigen een placebo-effect kunnen hebben", zegt neuroloog Wietse Wiels scherp. "Maar daar betaal je dan wel veel geld voor." Een placebo-effect treedt op wanneer je iemand bijvoorbeeld een medicijn geeft zonder actief bestanddeel en hij of zij zich toch beter voelt. 

Ook de verkoop bevindt zich in een grijze zone. De Healy is niet in de winkel te koop. Je koopt het via andere gebruikers en wordt aangemoedigd om zelf verkoper te worden, onder de belofte om winst te maken. Wie een toestel verkoopt en zo een nieuw lid (koper, red.) aanwerft, krijgt een deel van de winst. Als jouw koper ook zelf verkoper wordt, krijg je eveneens een stukje van die opbrengst. Op die manier ontstaat er een piramide van verkopers. Hoe meer mensen je aanzet om te verkopen, hoe groter je eigen opbrengst.

Deze vorm van verkopen wordt multi-level marketing (MLM) of netwerkmarketing genoemd. Op zich niet illegaal, maar het leunt wel dicht aan bij een piramidespel. Dat is wel verboden. De grens tussen de twee bevindt zich in een grijze zone in onze wetgeving.

"Multi-Level Marketing (MLM) is niet verboden bij wet. De nadruk ligt op de verkoop van producten of diensten en minder op het aanwerven van nieuwe leden", vertelt Jo Willems, advocaat-vennoot bij advocatenkantoor Lydian en gespecialiseerd in handelsrecht. "De producten of diensten zijn dus de belangrijkste bron van inkomsten van dergelijk systeem."

Na een paar jaar is wel duidelijk dat die beloftes niet waar kunnen worden gemaakt

Anders is het bij een piramidespel. Dat is in tegenstelling tot een MLM-systeem verboden in België. Hier draait het vooral om de financiële bijdragen die nieuwe leden moeten betalen (bijvoorbeeld bij sommige vormen van beleggersfraude). "Dat is ook het gevaarlijke aan zo'n piramidesysteem", legt Willems uit. "Het is mogelijk dat er op een bepaald moment geen nieuwe mensen gevonden worden die het product kopen en verkopen omdat de markt verzadigd is. En dan blijven de (ver)kopers onderaan de ladder achter met lege handen."

Claudia Gross, professor aan de Nederlandse Radboud Universiteit, doet onderzoek naar MLM-structuren. Zij wijst erop dat de mensen achter een piramidespel je steeds proberen te overhalen met mooie beloftes van grote winsten. "Maar na een paar jaar is duidelijk dat die beloftes niet waar kunnen worden gemaakt. Dan is het voor verkopers attractiever om naar een ander bedrijf over te stappen en te starten met een nieuw product of een nieuw model."

Bij de Healy stelden we ons de vraag of het om een piramidesysteem of legale MLM gaat. Je draagt geld af in ruil voor een toestel dat volgens verschillende artsen en onderzoekers eigenlijk helemaal niets doet. Gaat het dan om de financiële transactie of over de verkoop van een product? Het antwoord is niet duidelijk. Experten benadrukken dat het aan een rechtbank is om dit uit te klaren. Een grijze zone dus.

We onderzochten ook of je echt veel geld kan verdienen aan de Healy. We volgden besloten Facebook- en Telegramgroepen, onlinebijeenkomsten en spraken met enthousiaste alternatieve therapeuten, gebruikers, topverkopers, financiële en juridische experten. Achter het apparaatje blijkt een schimmig verkoopsysteem te zitten, waar enkel de bedrijfstop rijk van wordt.

Dat blijkt ook uit de income disclosure (bekendmaking van inkomsten, red.) die alle MLM-bedrijven in Canada verplicht moeten publiceren. Het geeft meer informatie over hoeveel leden verdienen per rang of niveau in de piramidestructuur. Uit een bevraging van Healy in 2021 bij Amerikaanse leden blijkt dat een "Builder" (de onderlaag van verkopers in de piramide) maximaal 400 euro per jaar verdient. Wetende dat het goedkoopste model 500 euro kost, is dat bitter weinig. Pas vanaf de functie "Senior Vice President" (de top van de piramide)  begin je goed te verdienen, maar dat is minder dan een half procent van de leden of verkopers.

Het volledige onderzoek naar de verkoopstructuur en het product kan je ook hier bij Pointer lezen of bekijken. 

De FSMA (Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten) liet ons weten dat het niet bevoegd is om de Healy te onderzoeken. De FOD Economie in ons land doet momenteel ook geen uitspraken over het Healy-toestel en de verkoopstructuur erachter. Wel bevestigt de woordvoerder ons via mail dat de Economische Inspectie onderzoek doet naar Healy. "Maar wegens het geheim van het onderzoek kunnen we hier niet verder over communiceren", aldus woordvoerder Lien Meurisse.

Als je zelf een product niet vertrouwt of je misleid voelt, kan je dit laten weten via het Meldpunt van de FOD.

• (Online) Mond-tot-mondreclame: Als het product niet in een reguliere winkel of webshop te koop is, let dan extra op. Verkopers binnen een piramidespel benaderen je vaak via kennissen en sociale media.
• Grote beloftes over werking en verdienmodel: De bedrijven beloven je dat hun product een lijst aan kwalen op wonderbaarlijke wijze zal oplossen. Vaak zijn daar geen harde bewijzen voor. Die beloftes maken ze ook over hoe rijk je kan worden als je zelf verkoper wordt. Let op voor verkooppraatjes als "Zo kan je snel rijk worden!", "Maak je droom waar!", "Grijp nu je kans!".
• Moeilijk, grotesk woordgebruik: De werking van het product wordt vaak op een ingewikkelde manier uitgelegd. Ze proberen je met informatie te overweldigen en zo te overtuigen van de werking. 
• Onderzoek zelf: Vaak helpt het om het bedrijf en product via een zoekmachine door te lichten. Combineer je zoektermen met woorden als "klacht", "oplichting", "recensies"... Wees ook kritisch voor zeer positieve recensies. Vraag je af of deze mensen misschien zelf verkoper zijn. 

Nog meer tips lees je in dit artikel.

We vroegen een wederwoord aan Healy World, het bedrijf achter de Healy. Het bedrijf reageerde in een mail die ons donderdag 9 februari werd toegestuurd.

Het bedrijf verwijst voor de wetenschappelijke onderbouwing van haar frequentieapparaat naar het MedCert-certificaat en de door het bedrijf zelf uitgevoerde klinische evaluatie (die werd niet meegezonden). Dit certificaat en de klinische evaluatie vormen volgens de Reclame Code Commissie (RCC) in Nederland echter onvoldoende bewijs voor de werkzaamheid van de Healy.

Over de vaststellingen van professor Wouter Serdijn, de bio-ingenieur die in Nederland de Healy onderzocht, zegt het bedrijf dat hoewel het bedrijf in alle reclame-uitingen spreekt over een "Quantumsensor", het concept "sensor" niet correct is en ook niet overeenkomt met de functies van de Healy. "De Healy gebruikt wat wij noemen "Individualized Microcurrent Frequencies" ("IMF"). Dit is een eigen technologie van Healy World. Het gebruikt de gegevens van een fysieke ruisgenerator om een prioriteit toe te kennen aan vele verschillende frequenties die volgens professionele gebruikerservaringen het meest relevant zijn voor de gebruiker. Dat wil zeggen dat de fysieke ruisgenerator door middel van een algoritme bepaalt welke frequentie de hoogste prioriteit heeft."

Volgens Healy is "Quantumsensor" een eigen term van Healy. "Het is geen sensor in de door u genoemde betekenis." Volgens Serdijn is de genoemde sensor eigenlijk een simpele transistor, een van de bouwstenen van ieder elektronisch apparaat.